Δευτέρα 13 Μαρτίου 2017

«Τι είναι πολιτική»

Γιώργος Κοντογιώργης



Γιώργος Κοντογιώργης: Τι είναι η πολιτική; Με ποιον τρόπο μπορεί να δοθεί λύση στο αδιέξοδο του σήμερα;



«...Αν θελήσουμε να αντιμετωπίσουμε τα πράγματα στην σημερινή τους εκδοχή, τότε, παραμένουμε στο συμπέρασμα ότι, ο άνθρωπος είναι καταδικασμένος στο περιβάλλον το οποίο ζει σήμερα, άρα να τελεί υπό ένα καθεστώς πολιτικής κυριαρχίας, και επομένως να ζει την ατομική και προσωπική του ζωή ως έχει. Η σημερινή πολιτική επιστήμη και φιλοσοφία αυτό διδάσκει, η ίδια η έννοια των κοινωνικών επιστημών αυτό διδάσκει, επομένως παραμένουμε σε ένα πλαίσιο το οποίο τελειωτικό, ανώτερο μεν από το παρελθόν καθ΄όλα, αλλά τελειωτικό ως προς την εξέλιξή του. Γι΄αυτό και διαπιστώνουμε ότι, η συζήτηση που γίνεται σήμερα για την κρίση, πώς να την ξεπεράσουμε, η συζήτηση που γίνεται σήμερα για την οποιαδήποτε επίλυση και του παραμικρού προβλήματος, παίρνει ως δεδομένο ότι, θα ρυθμιστεί μέσα στο υπάρχον πλαίσιο. Υπάρχουν και είναι γνωστοί αυτοί οι οποίοι θα πάρουν τις αποφάσεις, είναι γνωστοί αυτοί οι οποίοι θα ζήσουν μέσα στο πλαίσιο των αποφάσεων, επομένως είναι ζήτημα μεταβολής πολιτικών. Να είναι πιο ευνοϊκές προς το α΄ ή το β΄ κοινωνικό στρώμα, ή προς το σύνολο της κοινωνίας. Η έννοια όμως του σκοπού της πολιτικής είναι συγκεκριμένη. Η πολιτική, αποβλέπει στην ανάπτυξη της κοινωνίας στο περιβάλλον της ατομικής ελευθερίας και σε μια αναδιανομή που διέρχεται από την οικονομική εργασία. Αναδιανομή που έχει να κάνει, με ένα ελάχιστο ευημερίας ή επιβίωσης, ανάλογα με τις συνθήκες των κοινωνιών».

«Όταν γίνεται η συζήτηση για την Δημοκρατία ή για κάτι άλλο, λένε, "έχει πολύ χαμηλή παιδεία η ελληνική κοινωνία". ...
Προσέξτε, πρώτα πρώτα η πολιτική παιδεία δεν διδάσκεται. Η πολιτική παιδεία, είναι η παιδεία του συστήματος το οποίο ζούμε. Θα μπορούσε να έχει κανείς διαφορετική πολιτική παιδεία εάν θα είχε δίπλα του κι ένα άλλο πολιτικό σύστημα. Σήμερα όμως στον κόσμο, υπάρχει μόνο ένα πολιτικό σύστημα. Αυτό που ζούμε και στην Ελλάδα. Με μία διαφορά. Ότι, αυτό το ένα και μόνο πολιτικό σύστημα που υπάρχει, έχει διαφορετικές εφαρμογές. Αλλού θα υπάρχει μια μεγαλύτερη εκτροπή προς τον αυταρχισμό, αλλού, όπως η μεγάλη ιδιαιτερότητα της Ελλάδας, προς τον εκφυλισμό, που, σημαίνει δηλαδή ότι δημιουργεί τους όρους μιας άλλης πολιτικής παιδείας το ίδιο το σύστημα. Δε δημιουργεί η κοινωνία την πολιτική παιδεία στο σύστημα. Είναι το πολιτικό σύστημα που διαμορφώνει τους κανόνες και τον τρόπο εφαρμογής των κανόνων, απ΄τη νομοθεσία μέχρι τους όρους της συμπεριφοράς και των νοοτροπιών, που επιβάλλει στην κοινωνία. Μέσα από την καταστολή της παρεκκλίνουσας συμπεριφοράς εφαρμόζεται και δημιουργείται το έθος της κοινωνίας που προσαρμόζεται στους όρους λειτουργίας του συστήματος και αναπαράγει στη συνέχεια τον εαυτό του».

«Βεβαίως, όπως σας είπα, επειδή έχουμε ένα ενιαίο παγκόσμιο σύστημα σήμερα, είμαστε μέσα σε αυτό το πλαίσιο που ζούμε, το γενικό περιβάλλον μιας ορισμένης παιδείας, εάν ορίσουμε το σύστημα αυτό όπως το ορίζω ως μια εκλόγιμη μοναρχία με ισχυρή ολιγαρχική θεμελίωση, τότε η γενική μας παιδεία είναι η ολιγαρχική παιδεία της εκλόγιμης μοναρχίας. Εάν λόγου χάρη σήμερα, αποφασίσει η σημερινή κυβέρνηση, ή η χθεσινή, να, καταργήσει το δικαίωμα της ψήφου, θα ξεσηκωθούμε έτσι δεν είναι;...Γιατί έχουμε ενσωματώσει την πολιτική παιδεία αυτού του συστήματος. Κανείς όμως δεν διαδηλώνει σήμερα, έχοντας μια αφετηρία που να ανάγεται στην δημοκρατική παιδεία. Δηλαδή, να πάει στο Σύνταγμα και να πει, "θέλω να ανακαλέσω την πολιτική κυριαρχία που μου έχετε πάρει, εκείνη της πολιτικής, και θέλω να αυτοσυγκροτηθώ σε πολιτικό σύστημα και να λειτουργώ έτσι!". Δεν διαθέτουμε επομένως πολιτική παιδεία Δημοκρατίας.
Όσο κι αν μας έχουν μάθει να ορίζουμε το σύστημα αυτό ως Δημοκρατία, είναι μια αυστηρή ολιγαρχική παιδεία και μάλιστα στην ακραία πρώιμη εποχή της που είναι της εκλόγιμης μοναρχίας. Ο πρωθυπουργός ή ο πρόεδρος σε μιαν άλλη χώρα σήμερα, έχει τόσες εξουσίες όσες είχε ο απόλυτος μονάρχης στο προηγούμενο καθεστώς. Άρα λοιπόν, το γενικό πλαίσιο της παιδείας είναι αυτό. Το ειδικότερο πλαίσιο της παιδείας, έχει να κάνει με τις εφαρμογές αυτού του πολιτικού συστήματος.».

«Ακούμε πολλές φορές να γίνεται λόγος για την Φιλελεύθερη ή Σοσιαλιστική Δημοκρατία/ιδεολογία, με όλες τις αποχρώσεις που υπάρχουν... Ή, αν θέλετε, με τη διχοτομία μεταξύ Αριστεράς και Δεξιάς. Έχετε αναλογιστεί ποτέ, ποιες είναι οι διαφορές και ποιες είναι οι ομοιότητες μεταξύ αυτών των δύο ιδεολογιών που καθόρισαν τα ιστορικά πράγματα τους τελευταίους αιώνες;... Οι διαφορές τους είναι, απειροελάχιστες. Ας πιάσουμε ένα προς ένα αυτά τα οποία συγκροτούν τη μια και την άλλη ιδεολογία. Θα απλουστεύσουμε για να είμαστε σύντομοι. Δεν θα μπούμε σε αναλυτική τροχιά.
Στο επίπεδο του πολιτικού συστήματος, υπάρχει διαφορά μεταξύ φιλελευθερισμού και σοσιαλισμού; Καμία! Ας έρθουμε στο πολύ πρακτικό μέρος, που ήταν η Σοβιετική Ένωση απ΄τη μια μεριά και οι Δυτικές χώρες απ΄την άλλη. Ή σε μια ακόμα πιο συγκεχυμένη πραγματικότητα αν θέλετε, μεταξύ της Αριστεράς και της Δεξιάς της σύγχρονης κοινωνίας στην μετα-σοσιαλιστική εποχή. Σε τι διαφέρουν; Εκλογές, γίνονταν και στη Σοβιετική Ένωση για την ανάδειξη. Η μόνη διαφορά σε ότι έχει να κάνει με το πολιτικό σύστημα, ήταν, ότι υπήρχε ένα κόμμα και όχι πολλά. Γι΄αυτό και διακινήθηκε πολύ η ιδέα του πολιτικού πλουραλισμού. Αυτό, από μόνο του έχει πολύ μεγάλη διαφορά. Αλλά, ως προς την ουσία αυτού που θα ορίσει την φύση του πολιτικού συστήματος δεν έχει καμία διαφορά. Το ίδιο πολιτικό σύστημα υπάρχει εκεί, το ίδιο πολιτικό σύστημα υπάρχει κι εδώ. Η διαφορά τους έγκειται στον τρόπο της εφαρμογής. Το ίδιο ισχύει και σήμερα. Δηλαδή, στις χώρες του τρίτου κόσμου σε σχέση με τις ευρωπαϊκές το ίδιο πολιτικό σύστημα υπάρχει. Η εφαρμογές του διαφέρουν. Εκεί δηλαδή, γίνεται μεγαλύτερη επίκληση του κατασταλτικού μηχανισμού σε σχέση με τις ευρωπαϊκές χώρες, που, η καταστολή ή αν θέλετε η ενσωμάτωση γίνεται με διαφορετικούς τρόπους, υποχρεωτικούς, αλλά με διαφορετικούς, που σημαίνει ότι δεν μπαίνει μπροστά ο χωροφύλακας, περιμένει πίσω για να οδηγήσει στο ίδιο καθεστώς νομιμοποίησης».

«Ορίζουμε ως συγκεκριμένο τύπο πολιτικού συστήματος, με βάση ορισμένες προδιαγραφές. Συνοψίζω μόνο, μια που είναι θεμελιώδης. Ότι, καθορίζεται με βάση την σχέση κοινωνίας και πολιτικής. Ο πολίτης είναι μέρος του πολιτικού συστήματος, ή το πολιτικό σύστημα τον ενσαρκώνει το κράτος; Σε όλες τις περιπτώσεις, το πολιτικό σύστημα είναι το κράτος. Γι΄αυτό και, η αρχή η οποία προβάλλεται στο επιχείρημα αυτό, είναι η αρχή της πολιτικής κυριαρχίας. Τι δηλώνει η πολιτική κυριαρχία; Η πολιτική κυριαρχία έχει δύο σκέλη, αν θέλετε. Το ένα σκέλος είναι απέναντι στις άλλες χώρες. Η ελληνική κοινωνία απέναντι στις άλλες κοινωνίες. Το ελληνικό κράτος επομένως, ως επικράτεια, απέναντι στα άλλα κράτη. Και πολιτική κυριαρχία σημαίνει, να είμαστε κύριοι του εαυτού μας και να αποφασίζουμε εμείς για τη μοίρα μας απέναντι στους άλλους. Όμως, επειδή, όπως έχουμε πει, το πολιτικό σύστημα ορίζεται κατά τον τρόπο του ευφημισμού και όχι της ουσίας, ως δημοκρατία, δεν συνεκτιμά κανείς το γεγονός ότι υπάρχει κι ένα δεύτερο σκέλος της πολιτικής κυριαρχίας του κράτους που είναι απέναντι στην κοινωνία του. Γιατί(;) είναι πολιτικά κυρίαρχο το κράτος, δηλαδή η πολιτική εξουσία του κράτους, απέναντι στην κοινωνία του; Διότι αυτό αποφασίζει σε πρώτο και τελευταίο βαθμό. Αυτή είναι η έννοια της κυριαρχίας. Αποφασίζει σε πρώτο και τελευταίο βαθμό, τι θέλει η κοινωνία, τι σκέφτεται, πώς θα ζήσει, τι θα κάνει στη ζωή της απ΄τη μία ή την άλλη πλευρά. Άρα, η κοινωνία είναι «υποκείμενο» της πολιτικής κυριαρχίας, δεν είναι συντελεστής της πολιτικής διαδικασίας στην λήψη των αποφάσεων».


Αποσπάσματα από τη σειρά διαλέξεων του καθηγητή Πολιτικής Επιστήμης Γιώργου Κοντογιώργη, με θέμα «Τι είναι πολιτική», ίδρυμα Θεοχαράκη, έτος 2016.
Απομαγνητοφώνηση αποσπασμάτων διαλέξεων, Ελένη Ξένου.
Ακολουθούν τα βίντεο των διαλέξεων.


Γ. Κοντογιώργης: Τι είναι η πολιτική; (1/7) - 12.1.2016


Γ. Κοντογιώργης: Τι είναι η πολιτική; (2/7) - 19.1.2016


Γ. Κοντογιώργης: Τι είναι η πολιτική; (3/7) - 26.1.2016

Γ. Κοντογιώργης: Τι είναι η πολιτική; (4/7) - 2.2.2016

Γ. Κοντογιώργης: Τι είναι η πολιτική; (5/7) - 9.2.2016

Γ. Κοντογιώργης: Τι είναι η πολιτική; (6/7) - 16.2.2016

Γ. Κοντογιώργης: Τι είναι η πολιτική; (7/7) - 23.2.2016


1 σχόλιο: