Γιατί απέτυχε η Ελληνική Επανάσταση

"Tα πράγματα είναι πολύ ξεκάθαρα! Αποδίδουν στο παρελθόν των Ελλήνων -στην Τουρκοκρατία- και στην κοινωνία, την ευθύνη για το κράτος αυτό. Διότι, ο επιχείρημά τους είναι ότι, αφού το κράτος αυτό είναι όπως κάθε κράτος στην Ευρώπη, τότε γιατί εδώ λειτουργεί στρεβλά; Άρα η κοινωνία φταίει... Θα πω από μια άποψη ότι όντως η κοινωνία φταίει, αλλά όχι με τον τρόπο και με το επιχείρημα που διατείνονται οι κρατικοί διανοούμενοι. Ότι δηλαδή φταίει η κοινωνία γιατί είναι περιφέρεια, γιατί είναι τριτοκοσμική. Αλλά γιατί είναι πολιτικά υπερ-αναπτυγμένη, δηλαδή αντιπροσωπεύει μία κληρονομιά την οποία είχε μέχρι και το τέλος της Τουρκοκρατίας, η οποία κληρονομιά είναι αναντίστοιχη προς το κράτος. Το κράτος αυτό δημιουργήθηκε για να βγάλει τις φεουδαλικές κοινωνίες της Ευρώπης, από τη φεουδαρχία και να τις κάνει ελεύθερες και εξελίχθηκε μαζί του. Η Ελληνική κοινωνία, δεν ήταν φεουδαλική! Ήταν κοινωνία δημοκρατική με την έννοια της αυτοκυβέρνησης κι όχι με το ιδεολόγημα που γίνεται σήμερα. Που διακρίνει μεταξύ άμεσης και έμμεσης δημοκρατίας ως εάν ένα σύστημα όπως κι ένα τραπέζι είναι άμεσο και έμμεσο. Αυτές είναι ανοησίες! Τις οποίες τις έχουνε σταλάξει στο μυαλό μας για να κοιμόμαστε ήσυχοι ότι ζούμε σε δημοκρατία. Δημοκρατία είχαμε στα κοινά των Ελλήνων, που είναι τα συστήματα των πόλεων κρατών της αρχαιότητας όπως προσαρμόστηκαν στην περίοδο της Οικουμένης - και που τα διατήρησαν και οι Τούρκοι γιατί τα είχαν ανάγκη - και επομένως, καταργήθηκαν με τη συγκρότηση του κράτους. Οπισθοδρομήσαμε για να εξευρωπαϊστούμε. Οπισθοδρομήσαμε από άποψη προόδου. Aν λοιπόν υπάρχει ένα πρόβλημα, είναι γιατί το κράτος αυτό δημιουργήθηκε στο όριο του Ελληνισμού, του Ελληνικού Έθνους, -σε ένα περιθωριακό μέρος του Ελληνισμού- και, καταργώντας το σύστημα του Ελληνισμού που του δημιουργούσε θεσμική συλλογικότητα. Δήμο. Άρα, έχοντας δημιουργηθεί στο περιθώριο του Ελληνισμού και, προτεκτοράτο ουσιαστικά, θεσμικό προτεκτοράτο των δεσποτικών δυνάμεων της Ευρώπης, είχε κάθε λόγο να μη θέλει την εθνική ολοκλήρωση. Γιατί εάν ενσωματωνόταν στο κράτος αυτό περιοχές αστικές παραδείγματος χάρη, ή αναπτυγμένες, όπως η Θεσσαλονίκη, τα Αμπελάκια, τα Γιάννενα, όπως η Σμύρνη, η Τραπεζούντα, η Κωνσταντινούπολη, θα άλλαζε άρδην η κοινωνική σύνθεση, η οικονομική σύνθεση και συγχρόνως η πολιτική σύνθεση αυτού του κράτους. Αυτοί δηλαδή που ηγεμόνευαν το κράτος προηγουμένως, θα γινόταν το πολύ πρόεδροι ορεινών κοινοτήτων. Είχαν κάθε λόγο επομένως να μη θέλουν αυτή την Εθνική ολοκλήρωση!...Και γι΄αυτό την καταπολέμησαν και χρησιμοποίησαν απλώς το επιχείρημα της μεγάλης ιδέας για να αντλούν νομιμοποίηση από την κοινωνία που είχε το αίτημα της μεγάλης ιδέας. Δεν πολιτεύονταν όμως κατά το αίτημα της μεγάλης ιδέας. Άρα δεν έβαλαν την αστική τάξη που ήταν τεράστια και οικουμενική, την ελληνική αστική τάξη, μέσα στο κράτος. Και δεν άφησαν να αναπτυχθεί κι η ελληνική αστική τάξη μέσα στο κράτος. Γιατί νέμονταν όλο το δημόσιο χώρο. Απ΄την άλλη μεριά, κατάργησαν και τη θεσμική συλλογικότητα των Ελλήνων. Η κοινωνία λοιπόν ξέμεινε, έχοντας μια υπερ-ανάπτυξη πολιτική, η οποία δεν της επέτρεπε να λειτουργεί ως μάζα όπως λειτουργούσε ο δουλοπάροικος της Ευρώπης που μόλις έβγαινε απ΄τη φεουδαρχία, που ακολουθούσε και μόλις έπαιρνε την ψήφου (το δικαίωμα της ψήφου), την εκχωρούσε σε έναν Χίτλερ ή σε έναν αντίστοιχο με τον Χίτλερ γιατί "σωτηριακά" έβλεπε την πολιτική κι όχι ως πράξη δικής του αυτονομίας, με αποτέλεσμα αφού διατήρησε τη νοοτροπία αλλά έχασε τη θεσμική βάση της συλλογικότητας, ο κάθε ένας να διαπραγματεύεται την ψήφο του με αυτόν ο οποίος κατέκτησε για τον εαυτό του -δηλαδή τον πολιτικό- την θεσμική συλλογικότητα του δήμου. Πήρε την πολιτική κυριαρχία λοιπόν το κράτος, άρα ο πολιτικός, και την έχασε η κοινωνία. Της έμεινε η πολιτική λογική του ότι θα πάω σ΄αυτόν που έχει πολιτική αρμοδιότητα. Επομένως αποδομήθηκε η συλλογικότητα, η πολιτική τάξη είχε κάθε συμφέρον να την κρατάει αποδομημένη γιατί αντλούσε από εκεί νομιμοποίηση ηγεμονίας και συγχρόνως έκανε ότι ήθελε. Διότι μοίραζε τις δημόσιες πολιτικές εξατομικεύοντας, δηλαδή αντί να ασκεί πολιτικές ανάπτυξης, ασκούσε πολιτικές ρουσφετιού. Διότι με τον πολίτη βρισκόταν αντιμέτωπος. Όχι με τη συλλογικότητα της κοινωνίας, με το σύνολο των πολιτών. Αυτό είναι το πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε σήμερα και το αντιμετωπίσαμε σε όλη τη διάρκεια. Αποδόμησε αυτό το κράτος, κατέστρεψε δηλαδή τον Ελληνισμό, που δεν είχε καμία αντιστοιχία με την εικόνα του και συγχρόνως κατέστρεψε και τη συλλογικότητα της κοινωνίας με αποτέλεσμα να λειτουργεί αποδομητικά/καταστροφικά και προς τα έξω και προς τα μέσα.

Μιλάω για το σήμερα. Αν θέλουμε να ερμηνεύσουμε το σήμερα, πρέπει να μιλήσουμε με όρους Ιστορίας! Δηλαδή, γιατί υπάρχει ακόμα, γιατί επιμένει;
Αυτό το πολιτικό σύστημα το επέβαλαν οι απολυταρχίες της Ευρώπης, για να ελέγξουν την Ελληνική κοινωνία και συγχρόνως για να καταστρέψουν τον ισχυρό και ηγεμόνα ουσιαστικά σε τρεις αυτοκρατορίες από τη μια ή την άλλη άποψη, Ελληνισμό που ήταν έξω από το ελληνικό κράτος. Ήταν το μακρύ χέρι τους εδώ. Για να ελέγξουν όλη αυτή την περιοχή. Αυτό οφείλεται σε ένα γεγονός. Ότι απέτυχε παταγωδώς η επανάσταση! Πανηγυρίζουμε ότι απελευθερωθήκαμε και δεν εκτιμάμε αυτό που χάσαμε επειδή υπήρξε η αποτυχία της επανάστασης. Όχι γιατί δεν έπρεπε να απελευθερωθούμε. Αλλά γιατί οργανώθηκε με τέτοιο τρόπο η επανάσταση, που ήταν μοιραίο να οδηγηθούμε εδώ που οδηγηθήκαμε. Και το κράτος που θεωρήθηκε ελληνικό κράτος, έγινε απλώς ένα προτεκτοράτο που έχοντας αποδομήσει και την εσωτερική του συλλογική συνοχή, οδήγησε με μαθηματική ακρίβεια στη συνέχεια στην καταστροφή μας."

-Για ποιο λόγο όμως απέτυχε η Ελληνική Επανάσταση;

"Αυτό είναι ένα μεγάλο θέμα. Είναι μεγάλο θέμα διότι:: εδώ πρέπει να καταργήσουμε απ' το μυαλό μας, οτιδήποτε έχει να κάνει με αυτό που διδασκόμαστε απ' το σχολείο μέχρι στην καθημερινότητά μας. Η Επανάσταση απέτυχε διότι δυστυχώς δεν συνεκτιμήθηκε η ιδιαιτερότητα της ελληνικής κοινωνίας και θελήσαμε να εφαρμόσουμε το παράδειγμα της γαλλικής Επανάστασης. Ποια είναι η διαφορά όμως; Διότι το πρόταγμα της Ελληνικής Επανάστασης, το σχέδιο για το κράτος που θα έπρεπε να δημιουργηθεί το ξέρουμε. Είτε πάρουμε τους Φαναριώτες, είτε την εκκλησία που ήθελε διαδοχή, είτε πάρουμε το Ρήγα και όσους ήθελαν Επανάσταση, ξέρουμε ότι θέλανε ένα κράτος που αφενός θα κρατούσε την πραγματικότητα που ζούσε τότε που ήταν κοινωνίες εν ελευθερία μέσα στα κοινά, δηλαδή η ανάπτυξη της οικουμένης με τη μετάβαση στη μεγάλη κλίμακα του κράτους έθνους. Ο Ρήγας το περιγράφει πολύ χαρακτηριστικά αυτό! Κρατάει τα κοινά, κρατάει τη δημοκρατία, δηλαδή την αυτοκυβέρνηση μέσα στα κοινά και συγχρόνως, αντί να βάλει στην κορυφή μιας κοσμόπολης την πρωτεύουσα όπως ήταν στο Βυζάντιο η Κωνσταντινούπολη, φτιάχνει ένα κεντρικό πολιτικό σύστημα που περιλαμβάνει ολόκληρη την κοινωνία της επικράτειας. Αλλά ένα πολιτικό σύστημα που έχει σχέση δημοκρατίας, δηλαδή αυτοκυβέρνησης. Αυτό που ονομάζουν με τον άθλιο τρόπο σήμερα, τον ιδεολογικό, άμεση δημοκρατία.
Αυτό το σύστημα λοιπόν, δεν ήταν επαναστατικό παρά μόνο ως προς το εθνικό σκέλος, να διώξουν τον κατακτητή. Ήταν εντελώς αντιπροσωπευτικό του καθεστώτος που ζούσαν οι ελληνικές κοινωνίες μέσα στα κοινά, σε περίοδο εθνικής κατοχής.

Έρχονται λοιπόν, ο Ρήγας παραδείγματος χάρη, ο οποίος έχει αυτήν την ιδιοφυΐα στη σύλληψη της πολιτείας, του συντάγματός του, να πει ότι με το να εξαγγείλει την επανάσταση θα εξεγερθεί ο ελληνικός κόσμος όπως εξεγέρθηκε ο γαλλικός. Δε συνεκτίμησε κάτι: ότι η Γαλλική Επανάσταση ήταν κοινωνική επανάσταση όχι εθνική. Ήθελε δηλαδή να απελευθερωθεί ο δουλοπάροικος και οι στριμωγμένες μέσα στο καθεστώς της κρατικής δεσποτείας, της φεουδαρχίας, νέες αστικές δυνάμεις. Άρα, υπήρχε η κρίσιμη ύλη η οποία θα δημιουργούσε την επανάσταση, που ήταν η εξαθλίωση και το αδιέξοδο. Μόλις τους φώναζες ελάτε να καταλάβετε τις Βερσαλίες, θα έτρεχαν όλοι! Και για πλιάτσικο και για απελευθέρωση.
Η ελληνική κοινωνία, ήταν πολυσήμαντη και πολιτειακά, -γιατί κάθε κοινό είχε το δικό του πατριωτισμό εκτός απ΄το εθνικό-, αλλά είχε όμως και κοινωνική στρωμάτωση τεράστιας εμβέλειας! Υπήρχαν οι μεγαλοαστοί, οι μεσαίοι αστοί, οι έμποροι των κοινών της περιφέρειας, οι προύχοντες, οι αγρότες, ελεύθεροι όμως ιδιοκτήτες, χίλιες δυο κατηγορίες και πνευματικές ηγεσίες. Είχαν κοινό τόπο την εθνική απελευθέρωση, αλλά υπήρχε και μια τρομακτική διαφοροποίηση ως προς πολλά άλλα!...
Όταν λοιπόν ζητάς από κάποιον να εξεγερθεί για κοινωνικούς λόγους, γιατί υπάρχει κοινωνική ομοιογένεια ουσιαστικά, είναι εύκολο να γίνει μάζα και να τρέξεις την επανάσταση. Όταν ζητάς σε μια ανθρωποκεντρική, δηλαδή με χαρακτήρα ελευθερίας κοινωνία, με τέτοια τρομακτική διαφοροποίηση, τότε πρέπει στον καθένα να απευθύνεις και τον ιδιαίτερο λόγο. Γιατί ο αστός, ο προύχοντας, ο αγρότης, ο της συντεχνίας και λοιπά, θα σκεφτεί με διαφορετικό τρόπο και το ιδιαίτερο συμφέρον του όπου θα εντάξει και την εθνική του απελευθέρωση. Άρα δεν αρκεί η εξαγγελία. Σε έναν βαθμό ο Αλέξανδρος Υψηλάντης το αντελήφθη και γι΄αυτό προσπάθησε να οργανώσει μια στρατιωτική μονάδα στην περιοχή του Ιασίου, να κατέβει προς την Κωνσταντινούπολη, όπου λέγεται ότι είχε προγραμματίσει και την πυρπόληση του Ναυστάθμου του Τουρκικού και τη σύλληψη του Σουλτάνου, ώστε με ένα ουσιαστικά επαναστατικό πραξικόπημα να καταλάβει την εξουσία. Λοιπόν, το είχε οργανώσει κατά εντελώς πρόχειρο τρόπο και βεβαίως τίποτα από όλα αυτά δεν έγινε. Γι΄αυτό και δεν είχαμε αυτόν τον γενικό ξεσηκωμό που θεωρείται ότι θα έπρεπε να υπάρξει. Υπήρξε, έτσι; Οι μαρτυρίες δείχνουν ότι η επανάσταση πραγματοποιήθηκε παντού. Και στη Μικρά Ασία και στην Ελληνική Χερσόνησο και παντού! Αλλά, δεν είχε τον συντονισμό που χρειαζότανε, δεν είχε την ηγεσία. Διότι το γεγονός ότι ήταν πολιτειακά και κοινά διαμορφωμένος ο ελληνικός κόσμος, δεν είχε εθνική ηγεσία. Βλέπουμε και η επανάσταση η ίδια δεν είχε εθνική ηγεσία. Έχουμε πολλούς τοπάρχες, είτε πολιτικούς είτε στρατιωτικούς οι οποίοι δρουν. Διότι το σύστημα των κοινών και όλα τα συντάγματα της Επανάστασης είναι βασισμένα στο σύστημα των κοινών. Γι΄αυτό και δε θέλουν κεντρικό κράτος. Το κεντρικό κράτος προσιδιάζει σε κοινωνίες που βγαίνουν απ΄τη φεουδαρχία. Που ενσαρκώνει το κεντρικό κράτος το πολιτικό σύστημα γιατί οι κοινωνίες δεν έχουν θέση μέσα σ΄αυτό.

Το ιδανικότερο πολιτικό σύστημα για την Ελλάδα εκείνη τη στιγμή ήταν η κοσμόπολη. Ένα σύστημα συνδυασμού κοινών και γενικής πολιτείας που θα διασφάλιζε και το σύστημα της οικουμένης και το σύστημα της μεγάλης κλίμακας. Λίγο πολύ, ο ίδιος ο Καποδίστριας το είχε αντιληφθεί αυτό. Κι έναν τέτοιο συνδυασμό πήγαινε να κάνει κι ας μην είχε τις προϋποθέσεις που συνέτρεχαν πριν από την επανάσταση. Αλλά ο Καποδίστριας, λειτουργούσε, ως μεγαλοφυής πολιτικός και διπλωμάτης, λειτουργούσε μέσα σε ένα πλαίσιο που είχε περιορισμούς. Παρ΄όλα αυτά κατάφερε να δημιουργήσει τέτοιο έργο στον ελάχιστο χρόνο που κυβέρνησε, που δεν το δημιούργησε ολόκληρος ο 19ος αιώνας στην Ελλάδα! Θα έλεγα και στη συνέχεια. Κάνετε μια αφαίρεση της Αθήνας και σκεφτείτε, εάν έλειπαν τα ευεργετήματα των ιδιωτών Ελλήνων απ΄τα κτήρια και τα άλλα, τι θα ήταν η Αθήνα σήμερα; (_) Σκεφτείτε... Ένα απόλυτο ανατολικό μηδενικό! Άρα τι συνέβη και τέτοιος πλούτος που πέρασε από τον δημόσιο προϋπολογισμό δεν επενδύθηκε για να γίνει κάτι; Κι ένας ιδιώτης μπορούσε να φτιάξει ένα Ζάππειο, μια Εθνική Βιβλιοθήκη και δεν μπορούσε το ελληνικό κράτος; Που πήγαιναν αυτά τα χρήματα; Δεν υπήρχαν δημόσιες πολιτικές. Διότι αυτός που ήταν αρμόδιος να ασκήσει δημόσιες πολιτικές, δηλαδή προς το συμφέρον της συλλογικότητας, δεν είχε αντιστάθμισμα. Πώς δημιουργείται η συλλογικότητα; Σε μια κοινωνία που βγαίνει απ΄τη φεουδαρχία, η μάζα της κοινωνίας. Δεν απειλεί το πολιτικό προσωπικό και συγχρόνως μπορεί να επέμβει και να πιέσει. Σε μια κοινωνία αναπτυγμένη πολιτικά, που έχει την πολιτική ατομικότητα και όχι την αντίληψη της μάζας, δε θα συμβεί ποτέ αυτό. Δε θα λειτουργήσει ως μάζα. Παρά μόνο σε συνθήκες εξαθλίωσης. Αλλά και πάλι με το καθεστώς της εξέγερσης όχι της πολιτείας. Αυτή η κοινωνία λοιπόν που είναι κοινωνικά αναπτυγμένη, που έχει την ατομικότητά της, χρειάζεται θέσμιση(!) για να λειτουργήσει. Ό,τι γινόταν στην Τουρκοκρατία.

Χρειάζεται επομένως σήμερα, για να αλλάξει το πολιτικό σύστημα, άρα το κράτος, να θεσμιθεί η κοινωνία! Κι αν όχι η κοινωνία, η βούληση της κοινωνίας! Είναι πολύ απλό ξέρετε."


Γεώργιος Κοντογιώργης
"Γιατί απέτυχε η Eλληνική Eπανάσταση του 1821"
https://youtu.be/oJahJT241V8
Απομαγνητοφώνηση, Ελένη Ξένου.