Νοέμβριος 2013. Ο καθηγητής Γιώργος Κοντογιώργης προσεγγίζει το κρίσιμο θέμα της σχέσης ελληνισμού και χριστιανισμού, καθώς και την εξέλιξη του κοσμοσυστήματος στο επίπεδο της οικουμένης.
[Μικρό απόσπασμα απομαγνητοφώνησης από τη σειρά διαλέξεων του καθηγητή Πολιτικής Επιστήμης Γιώργου Κοντογιώργη με τίτλο "Χριστιανισμός-Ελληνισμός-Οικουμένη" και που έλαβαν χώρο στο Ίδρυμα Θεοχαράκη,] Ελένη Ξένου.
"... Είναι προφανές, ότι, οι κοινωνίες, για να απαλλαγούν από τις βεβαιότητες τις οποίες τις έχουνε:: εγκιβωτίσει, πρέπει, να δημιουργηθεί το δίκαιο της ανάγκης. Και το δίκαιο της ανάγκης σήμερα, αρχίζει να διαμορφώνεται, με έντονο τρόπο στην ελληνική κοινωνία, αλλά ως οριακή μεταξύ των κρατών που διαμορφώνουν τον πλανητικό χάρτη, χωρίς δυνατότητα μεγάλης επιρροής, αλλά, σιγά σιγά αυτό που συμβαίνει στην ελληνική κοινωνία, θα συμβεί, και στις άλλες ηγέτιδες δυνάμεις του νεότερου κόσμου. Και, εάν αυτό, συμβεί στην αμερικανική, στη γερμανική, στη γαλλική, σε όποια μεγάλη κοινωνία, θα δείτε ότι κι εμείς θα το εισπράξουμε. Δηλαδή, όσο εγώ και να μιλάω για αυτά τα, περίπου αυτονόητα θα έλεγα, η απάντηση θα είναι: “μα, πώς μπορεί να γίνει αυτό; Έχεις άλλο παράδειγμα στον κόσμο;”. Έχουμε παραιτηθεί και αυτό που ήταν το ισχυρό μας χαρτί μέχρι το τέλος της τουρκοκρατίας, την αυτονομία της σκέψης μας. Το σύνταγμα του Ρήγα, διαλέγεται με το σύνταγμα του πιο ριζοσπαστικού πυρήνα της Γαλλικής Επανάστασης, των Ιακωβίνων. Αλλά, το μεν σύνταγμα των Ιακωβίνων εμπνέεται από το σύνταγμα του Σόλωνα, -και μάλιστα της εποχής που εκλέχτηκε ο Σόλωνας, όχι όταν εισάγει την αντιπροσώπευση- ενώ, το σύνταγμα του Ρήγα εμπνέεται απ’ τη δημοκρατία. Γιατί; Διότι είναι το σύστημα, που, στην πλειονότητά του ζούσε ο ελληνικός κόσμος εκείνη την εποχή! Απλώς, σ’ αυτό το σύνταγμα, έβαζε μερικές νέες παραμέτρους, που προϋπέθεταν βέβαια το τέλος της οθωμανικής κυριαρχίας, αλλά προϋπέθεταν επίσης και μια ενιαία δημοκρατική οργάνωση. Αλλά, είχε ως προϋπόθεση την πόλη, τις συμπολιτείες (τις περιφέρειες) και, την κεντρική πολιτική διοίκηση η οποία είχε όχι ως κοινωνία την μητρόπολη πόλη, αλλά ολόκληρη την κοινωνία. Η νομοθετική εξουσία παραδείγματος χάρη, η βουλή του Ρήγα, δεν ήτανε «νομοθετική». Ήτανε, «νομοπαρασκευταστική» όπως τη λέει. Διότι προπαρασκεύαζε τους νόμους οι οποίοι όμως ψηφίζονταν/αποφασίζονταν, με τους μηχανισμούς που είχε εισαγάγει από την κοινωνία. Αντιλαμβανόμαστε δηλαδή ότι, συμβαίνει κάτι το συγκλονιστικό, με την ολική αποτυχία της Ελληνικής Επανάστασης, διότι από εκεί και πέρα αρχίζει η αποδόμηση του ελληνικού κόσμου. Είναι χαρακτηριστικό για να δείτε την αλλοτρίωση. Την αλλοίωση του πνεύματος αυτού. Της αυτονομίας της σκέψης, του ελληνικού κόσμου. Αν σήμερα μας στερήσουν το δικαίωμα της ψήφου που δεν έχει κανένα, ούτε αντιπροσωπευτικό ούτε δημοκρατικό περιεχόμενο, θα εξεγερθούμε. Θα θεωρήσουμε ότι είναι αυταρχική επιλογή. Καταργήθηκε ολόκληρο το δημοκρατικό σύστημα της δημοκρατίας, της αυτοκυβέρνησης, που είχε ως σημείο αναφοράς τα «κοινά», και, κανείς δεν αντέδρασε, διότι πολύ απλά, είχε ήδη δημιουργηθεί η προϋπόθεση της ακύρωσης αυτού ολόκληρου του κόσμου ιδεολογικά. Από εκεί και πέρα έπρεπε να εξευρωπαϊστούμε και όχι να διατηρήσουμε το δημοκρατικό και καθολικό από πλευράς ελευθερίας πρόταγμα της οικουμένης. Σ’ αυτό το πλαίσιο, που, στην πραγματικότητα συνδυάζει την νέα ισορροπία που δημιουργεί η οικουμένη και που κάνει επιτακτική μια νέα ιδεολογία στο θρησκευτικό και στο αξιακό σύστημα που είναι, η ιδεολογία του χριστιανισμού, έρχεται να δημιουργηθεί μια καινούργια πραγματικότητα. Πολιτισμική πραγματικότητα. Γιατί ο χριστιανισμός δεν είναι απλώς μια θρησκεία, όπως οικοδομήθηκε απ’ τον ελληνικό κόσμο. Είναι ένα πολιτισμικό γεγονός. Απ’ την άλλη μεριά όμως, έγινε εφικτή, ενώ ήταν αναγκαία και, η οικουμένη λειτούργησε ως όχημα για τη διάδοση του χριστιανισμού, δεν βρίσκονταν αντιμέτωπη δηλαδή με τα τείχη των ανεξάρτητων κρατών, (όπως και η οικονομία, για να μπορέσει η οικονομία να γίνει πλανητική, έπρεπε να καταργήσει, να απομειώσει την κρατική κυριαρχία των κρατών. Δεν είναι συμβατή η κρατική κυριαρχία με την πλανητική δηλαδή την κοσμοσυστημική οικονομία. Το ίδιο και μια ιδέα και μια πραγματικότητα, ένα θρησκευτικό παράδειγμα). Ο χριστιανισμός λοιπόν, έρχεται να παίξει αυτόν τον ρόλο, αλλά πού; Στην περίοδο της οικουμένης. Διαφορετικά θα είχε παραμείνει, ως διδασκαλία, στο πλαίσιο του ιουδαϊσμού. Και, ίσως, θα είχε θεωρηθεί ως αίρεση. Η έλευση όμως του χριστιανισμού, έγινε αποδεχτή, εισεπράχθη απ’ τον ελληνικό κόσμο, επειδή, έχουμε την μακραίωνη παρέμβαση της Ρώμης, η οποία Ρώμη, στην πραγματικότητα ανατρέπει τις ανθρωποκεντρικές προϋποθέσεις του ελληνικού κόσμου, όπως είχαν εγκαθιδρυθεί στην περίοδο της ελληνιστικής οικουμένης. ..."
Η ανάπτυξη του θέματος θα γίνει σε τέσσαρες άξονες: Ο πρώτος, αφορά στον τρόπο πρόσληψης της εγκόσμιας ζωής και του θανάτου, σε αναφορά με τη διαλεκτική του θρησκευτικού βιώματος, που επαγγέλλεται η ελληνική και η χριστιανική του εκδοχή. Ο δεύτερος, εστιάζεται στην εικόνα της μεταθανάτιας κοινωνίας του Άδη. Ο τρίτος, διερευνά την κριτική στάση του δημοτικού στοχασμού απέναντι στο θείο και στους φορείς του. Στον τέταρτο, επιχειρείται η ανίχνευση του πολυαρχικού τρόπου βίωσης του θείου.
