Μίκης Θεοδωράκης,
όπως Θεού-Δώρο!
Ο Χατζιδάκις για τον Θεοδωράκη (1978)
Απόσπασμα από ραδιοφωνική εκπομπή του Μάνου Χατζιδάκι στο Τρίτο Πρόγραμμα στην οποία μας αποκαλύπτει τον "άγνωστο" φίλο του Μίκη Θεοδωράκη.
Μάνος Χατζιδάκις: Σήμερα λοιπόν θέλω να σας αποκαλύψω έναν φίλο μου συνθέτη, πολύ σημαντικό, που είμαι βέβαιος πως δεν ξέρετε. Τον Μίκη Θεοδωράκη. Να μη νομίσετε πως λέω αστεία, ούτε κι ο γενικός μας διευθυντής να φανταστεί πως αστειεύομαι, μια κι έβγαλε φιρμάνι χθες για να μη λέμε αστεία από το ραδιόφωνο κι ούτε πολλές κουβέντες. Έλα όμως που επιθυμώ να σας παρουσιάσω έναν Μίκη Θεοδωράκη τέτοιον που δεν τον φανταστήκατε κι ούτε τον μάθατε ποτέ. Γιατί πολλοί γνωρίζουν τα ονόματα, μα λίγοι ξέρουν το τι πράγματι κάνει ο κάθε ένας. Όπως κι εμένα. Δεν με ξέρουν. Πολλοί με σταματούν και μου ζητούν αυτόγραφο. Φροντίζω αμέσως να τους ρωτήσω αν με γνωρίζουν και μ’ απαντούν: «...Δεν είστε αυτός που τραγουδά στην τηλεόραση;»… Καταλαβαίνετε όπως κι εγώ, πως με μπερδεύουν. Γιατί, ούτε τραγουδιστής είμαι, ούτε παρουσιάζομαι στην τηλεόραση, την οποία, μάλλον, αντιπαθώ. Φαίνεται όμως πως με περνάν για τον εκτάκτως συμπαθή τραγουδιστή Τόνυ Μαρούδα ή το πολύ για την κυρία Μαβίλη, της τηλεοράσεως.
Φαίνεται το ίδιο δεν συμβαίνει και με τον Μίκη Θεοδωράκη. Γιατί αυτός και τον γνωρίζουνε και τραγουδάει. Αλλά ποιοι είναι αυτοί που ξέρουν τη μουσική του σημασία μέσα στον χώρο μας; Κι ακόμα, ότι, ο Θεοδωράκης δεν έγραψε μόνο τον «Ζορμπά» ή το «Πέντε-πέντε δέκα» με τα οποία πολλοί νομίζουν πως εκεί τελειώνει η προσφορά του. Ούτε πάλι οι άλλοι, οι περισσότεροι, που ερμηνεύουν τη μεγαλοσύνη του γιατί τους καθηλώνει στα γήπεδα με τις ώρες και τους κινητοποιεί εσωτερικά. Δεν είναι μόνο αυτό ο Μίκης. Ο Θεοδωράκης είναι βαθιά και πλατιά μουσικός και λειτουργεί παράλληλα, σε άλλες λιγότερο γνωστές στιγμές, με ακρίβεια και με συνείδηση των πηγών του και των στόχων του. Με ευαισθησία και με τεχνική απαράμιλλη, κι αυτές είναι οι στιγμές που τον τοποθετούν στο μέλλον σίγουρα και παντοτινά!
Ο Μίκης Θεοδωράκης, είναι ένας ποταμός σπανίων μελωδιών που έχει βαθιές τις ρίζες του στον ελλαδικό χώρο κι όχι μόνο στην Κρήτη. Από την Κρήτη πήρε την επική μεγαλοστομία και λεβεντιά που σφραγίζει τους ρυθμούς του. Απ’ τα νησιά του Αιγαίου την χάρη τους και τη λεπτεπίλεπτη δεξιοτεχνία του. Κι από τη βόρεια Ελλάδα τους βαθείς αναστεναγμούς της μουσικής του. Όσοι θέλησαν να τον μιμηθούν, το μόνο που κατάφεραν είναι να φτιάξουν μια μονότονη μπροσούρα που προκαλούσε αθεράπευτη πλήξη και ανία στον ακροατή. Η επανάσταση χωρίς ταλέντο είναι για να κοιμάσαι ασφαλώς κι όχι για να λιθοβολείς.
Αρχίζω τη 2η σειρά των τραγουδιών που διάλεξα, του Θεοδωράκη, με ένα από τα πιο λυρικά τραγούδια που έχουν γραφτεί στη νεότερη Ελλάδα και με μοναδική την ερμηνεία της Φαραντούρη. Αυτό το τραγούδι, είναι ένα αριστούργημα! Το περιέχουμε και μας αποκαλύπτει. «…στης νύκτας το μπαλκόνι παγώνει ο ουρανός…».
“Τ’ όνειρο καπνός” – Μαρία Φαραντούρη
Μάνος Χατζιδάκις: Και τώρα, μια άλλη μεγάλη στιγμή του Θεοδωράκη. «Εδώ σωπαίνουν τα πουλιά». Η ενορχήστρωσή του, η επική μελωδική γραμμή μαζί με το θαυμάσιο ποίημα του Ρίτσου, δημιουργούν ένα δραματικό αραβούργημα. Από τις πρώτες νότες του τραγουδιού, αρχίζει να ζωγραφίζεται ένα βαθύ αίσθημα μιας δραματικής αναμονής…
“Ο ταμένος” (εδώ σωπαίνουν τα πουλιά) – Γιώργος Νταλάρας
Λιανοτράγουδα της πικρής πατρίδας (1974) σε Μίκη Θεοδωράκη και στοίχους Γιάννη Ρίτσου
Μάνος Χατζιδάκις: Τώρα, το γυναικείο πάθος σε λυρική έξαρση του Θεοδωράκη! Η πολύ ενδιαφέρουσα φωνή της Μπιρμπίλη –φωνή του ’60- τραγουδά το ποίημα του Ελύτη, “Ο κήπος έμπαινε στη θάλασσα”. Ένα ύφος τραγουδιού που σφράγισε ανεπανάληπτα μιαν εποχή ολόκληρη.
“Ο κήπος έμπαινε στη θάλασσα” – Σούλα Μπιρμπίλη
Εις μνήμην Μίκη Θεοδωράκη.
Απομαγνητοφώνηση, Ελένη Ξένου.
Ηχητικό βίντεο απομαγνητοφώνησης:
